28 wrz Dłoń Napoleona i modlitewnik królowej Francji!
– Odlew dłoni Napoleona i modlitewnik królowej Francji, Marii Karoliny na chwilę w historii spotkały się w jednej gablocie w wieży ciśnień w Janowcu Wielkopolskim podczas III Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci” – napisał na jednym z profili społecznościowych Paweł Becker, prelegent podczas tego Festiwalu. I te dwa zabytki były wielką gratką tegorocznego Festiwalu, który od 23 do 25 września odbył się w wieży ciśnień w Janowcu Wielkopolskim.
To była prawdziwa sensacja III Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci”, który od 23 do 25 września odbył się XIX-wiecznej wieży ciśnień w Janowcu Wielkopolskim! Jeden z prywatnych kolekcjonerów zgodził się, byśmy na Festiwalu mogli zaprezentować oryginalny modlitewnik królowej Francji – Marii Karoliny Leszczyńskiej, żony króla Ludwika XV! Co najistotniejsze – w XX i XXI wieku modlitewnik nie był wystawiany publicznie w Polsce i w żadnym innym europejskim kraju!
O modlitewniku
Modlitewnik ma niewielkie rozmiary: 65 x 115 mm. Na brązowej, skórzanej oprawie widnieje złocony owalny superekslibris: zwieńczone wspólną koroną herby królów Francji (trzy lilie) oraz herb królewski Leszczyńskich: naprzemienne Orzeł Biały i Pogoń, a w tarczy sercowej herb Wieniawa. Oto modlitewnik królowej Francji, Marii Karoliny.
Maria Karolina Zofia Felicja Leszczyńska urodziła się w 1703 roku w Trzebnicy jako córka wojewody poznańskiego Stanisława Leszczyńskiego i Katarzyny z Opalińskich. Już rok po jej narodzinach jej ojciec został marionetkowym królem Polski z nadania szwedzkiego monarchy Karola XII. Maria Karolina stała się więc królewną, jednak już w 1709 roku Leszczyński traci władzę. Wojenne i polityczne zawirowania zakończyły się w 1714 roku, gdy Leszczyńscy osiedli w Księstwie Dwóch Mostów, a w 1719 roku przenieśli się do Wissemburga, gdzie w 1725 roku zastała ich elektryzująca wiadomość – Maria Karolina została wybrana na żonę francuskiego następcy tronu! Był to efekt dworskich intryg, by wybrać pannę o dobrym pochodzeniu, ale niewielkich wpływach.
W ten sposób przedstawicielka wielkopolskiej szlachty zasiadła na tronie Francji jako żona Ludwika XV. Była najdłużej panującą królową nad Loarą, zmarła w 1768 roku, dając mężowi i Francji dziesięcioro dzieci, trzech jej wnuków zostało królami Francji.
Z okresu jej panowania pochodzi modlitewnik, jeden z wielu zachowanych. Wydany w 1843 roku przeznaczony był na Wielki Tydzień. Nie posiada iluminacji czy grafik.
Losy modlitewnika
Zapewne do czasów Wielkiej Rewolucji Francuskiej znajdował się w zbiorach Wersalu, niewykluczone, że korzystała zeń jej następczyni, sławna Maria Antonina. Dalsze jego losy pozostają nieznane, pewną podpowiedzią są ekslibrisy na wyklejce. Wskazują one na czterech kolejnych właścicieli; pierwszy z nich to francuski lekarz z Rouen Édouard Melite Pelay (1842-1921), założyciel Société des Bibliophiles Rouennais; drugim jest francuski aktor, scenażysta i reżyser Georges Laine (1869-1924). Kolejne wiadomości o nim pochodzą dopiero z 2018 roku, kiedy to polski antykwariusz (kupiwszy go wcześniej we francuskim antykwariacie) odsprzedaje go w ręce prywatne. W ten oto sposób niepozorny modlitewnik należący do królowej Francji trafił do Polski.
Modlitewnik cieszył się ogromnym zainteresowaniem uczestników Festiwalu. Przez trzy wiele osób chciało go zobaczyć i posłuchać historii z nim związanych. Móc obcować z takim zabytkiem to dla wielu uczestników Festiwalu niezwykłe przeżycie.
Dłoń Napoleona
Inną sensacją III Festiwalu Historycznego była – przywieziony do Janowca Wielkopolskiego prosto ze stolicy Francji przez jedną z prelegentek – odlew dłoni Napoleona!
Zapewne wielu z naszych Czytelników interesujących się historią doskonale kojarzy obrazy na których cesarz Napoleon Bonaparte przedstawiany jest zgodnie z najbardziej rozpowszechnionym wizerunkiem. Czyli stoi ubrany w pełen mundur, na piersi ma przypięty szereg odznaczeń, twarz pełna spokoju świadcząca o sile charakteru Wielkiego Wodza i długi płaszcz, z ręką zatkniętą za poły munduru… Ta charakterystyczna ręka zatkniętą za poły munduru zwana często „gestem napoleońskim”… Widok kojarzony przede wszystkim z Napoleonem…
I właśnie ta ręka – a konkretnie odlew tej dłoni cesarza Napoleona przywieziona została na III Festiwal Historyczny „Tajemnice Trzech Stuleci”.
Przypomnijmy, że w ubiegłym roku na II Festiwalu Historycznym, ogromnym zainteresowaniem uczestników cieszyła się pośmiertną maskę cesarza Napoleona, która do Gniezna przyjechała prosto z Paryża! I stała się prawdziwym hitem Festiwalu!
Napoleon Bonaparte, Napoleon I (ur. 15 sierpnia 1769 w Ajaccio na Korsyce, zm. 5 maja 1821 w Longwood na Wyspie Św. Heleny) – francuski wojskowy, Pierwszy Konsul Republiki Francuskiej 1799–1804, cesarz Francuzów w latach 1804–1814 i 1815, prezydent (1802–1805), a następnie król Włoch (1805–1814), Suweren Wyspy Elba (11 kwietnia 1814 – 20 marca 1815). Napoleon, po klęsce w bitwie pod Waterloo w 1815 r. został zesłany na Wyspę Świętej Heleny, gdzie spędził sześć ostatnich lat swojego życia. Zmarł 5 maja 1821 r., a jego ciało pochowano na wspomnianej wyspie, chociaż ostatnią wolą cesarza było, aby pochować go nad brzegami Sekwany. Dopiero w 1840 r. jego szczątki zostały przetransportowane do Francji, gdzie złożono je w jednej z kaplic Kościoła Inwalidów w Paryżu. Następnie w 1861 r. zwłoki cesarza przełożono do okazałego sarkofagu mieszczącego się pod kopułą Kościoła Inwalidów – w jego centralnym punkcie.